DE-RE-BORD, czyli jak gramy Beethovena

W związku z tym, że w przyszłym tygodniu znowu jadę na polsko-niemiecką granicę prowadzić kolejny etap badań pomyślałem, że czas obudzić się po letnim śnie i zaktywizować działalność blogową. DE-RE-BORD to trzeci projekt, który opisuję na łamach mojego bloga – to spory grant prowadzony we współpracy polsko-niemieckiej.

DE-RE-BORD, czyli w skrócie o założeniach

Rozwijając dosyć enigmatyczny skrót „DE-RE-BORD” – oficjalny tytuł projektu to „Socio-spatial transformations in German-Polish “interstices”. Practices of debordering and rebordering”. Pozostawię tytuł w języku angielskim ze względu na fakt, iż jest to projekt realizowany we współpracy Instytutu Socjologii UAM z niemieckim ośrodkiem naukowym IRS Erkner w ramach programu Beethoven 2 fundowanego w ramach Narodowego Centrum Nauki.

De- i rebordering przetłuamczyliśmy na polski jako „praktyki zacierania i odtwarzania granicy” i właśnie na tych dwóch procesach w kontekście przemian społeczno-przestrzennych się skupiliśmy.

Granica w obliczu wejścia Polski do EU oraz strefy Schengen

Po akcesji Polski do Unii Europejskiej oraz rozszerzeniu strefy Schengen o nasz kraj znacząco zmieniła się polsko-niemecka granica. Jak można się domyślać, na makropoziomie oznacza to głównie proces dosyć swobodnego przepływu ludzi. Dla większości osób przekraczających granicę oznacza to brak konieczności oczekiwania na granicy – brak konieczności chociażby wylegitymowania się (przynajmniej nie na samym przejściu, które funkcjonuje już właściwie w teorii). Tym samym jednak granica rozszerzyła się – z „punktu” zaczęła być „strefą”.

Zlikwidowanie przejść granicznych i wolny przepływ ludności był jeszcze bardziej istotny z punktu widzenia mieszkańców przygranicznych miejscowości. W naszym grancie analizujemy dwa takie przypadki – miasto (Słubice oraz Frankfurt nad Odrą) oraz wieś (Późną oraz Griessen).

Jesteśmy już po fazie „rozpoznawczej” – byliśmy w tych miejscowościach, prowadziliśmy obserwację, rozmawialiśmy z różnymi ludźmi, przebywaliśmy w różnych punktach węzłowych lub po prostu ogólnie ważnych z punktu widzenia przekraczania granicy. Wniosków nasuwa się już całkiem sporo, ale nie mogę się nimi jeszcze w tym miejscu podzielić.

Główne założenia zacierania i odtwarzania granicy

Ogólna myśl przyświecająca idei projektu to założenie, że zacieranie granicy na poziomie makro (likwidowanie przejść) ułatwia procesy przekraczania granicy, przy jednocześnie możliwych próbach jej odtwarzania na poziomie mikro. W praktyce więc po dwóch stronach granicy pozostają takie strefy, które zachowują status właściwie taki, jakby granica funkcjonowała w kształcie sprzed Schengen. To oczywiście pewne uproszczenie naszych założeń.

Metodologia

W projekcie zastosowaliśmy dosyć rozbudowaną metodologię. Ze względu na fakt, że badamy zarówno mobilność, jak i materialność oraz dyskurs, stosujemy:

– etnografię
– analizę dyskursu
– wywiady pogłębione
– walking-with-video
– analizę kategoryzacyjną (wizualną)

Moja rola w projekcie

W projekcie będę zajmował/zajmuję się kilkoma kwestiami – prowadziłem prace terenowe w dwóch lokalizacjach, zajmować się będę analizą wizualną, a także wywiadami mobilnymi. Teraz jednak wyruszam jednak na wywiady pogłębione z ekspertami. Z poszczególnych części projektu postaram się zdawać bardziej lub mniej obszerne relacje tutaj lub na moich kanałach social media!

____



Wiesz coś, czego nie napisałem, a powinienem w tym poście? Być może chcesz pogadać o DE-RE-BORD? Może chciałbyś/chciałabyś dodać jakieś uwagi?
Zostaw swój trop – napisz komentarz lub skontaktuj się ze mną mailowo tutaj .